مراقبت های دوران بارداری باید چگونه باشد؟

از آن جایی که همه ما می دانیم دوران بارداری یکی از حساس ترین برهه های زندگی هر زنی را شامل می شود، به همین جهت مراقبت های دوران بارداری هم بسیار مهم و حائز اهمیت هستند. با توجه به درخواست های کاربران و پرسش های در مورد مراقبت های ویژه دوران بارداری بر آن شده ایم تا نوشتاری را برای تان آماده کنیم.

بارداری یک مرحله مهم در زندگی زن و شوهر است. تغییرات زیادی (چه جسمی و چه عاطفی) وجود دارد که ممکن است  زن در دوران بارداری تجربه کند. با این حال ، این دوره می تواند برای یک زن بسیار غیرقابل پیش بینی و خسته کننده  باشد. از انتخاب غذا گرفته تا مشکلات بارداری و زندگی جنسی همه اجنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار میدهد. زنان باردار ممکن است در برابر ترس و نگرانی ها بسیار آسیب پذیر باشند.

اضطراب معمولا در سه ماهه اول بارداری بیشتر است. حتی سالم ترین زنان نیز می توانند در این سه ماهه مشکلات بارداری داشته باشند. 60 درصد زنان در سه ماهه اول بارداری سقط جنین را تجربه می کنند. به همین دلیل مهم ترین زمان برای مراقبت های دوران بارداری همین سه ماهه اول است. در اینجا چند نکته برای مراقبت های دوران بارداری در ماه های مختلف بارداری آورده شده است.

دکتر سیده فاطمه سیدی متخصص زنان و زایمان در این نوشتار در خصوص مواردی که باید در دوران بارداری به آن ها توجه شود را بیان می کنند، تا همه خانم های که قصد باردار شدن دارند و یا حتی مادرانی که به تازگی حامله شده اند بتوانند از این مطالب استفاده کنند.
تعریفی مختصر از مراقبت های دوران بارداری این اعمال شامل ویزیت و چکاپ و بررسی نتایج آزمایش های دوره ای می شود، این دست مراقبت های به منظور حفظ سلامت جنین و مادر انجام می شود.

چرا مراقبت های بارداری مهم هستند؟

در این دوره پزشک متخصص زنان و زایمان رشد جنین از ابتدا بارداری تا زمان زایمان پیگیری می کند، این کار با درخواست و بعد بررسی و ارزیابی نتایج انواع آزمایشات و انواع سونوگرافی ها صورت می گیرد تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود و یا حتی در صورت بروز هر نوع بیماری با تشخیص زود هنگام می توان به درمان و رفع آن پرداخت.

چه زمانی باید مراقبت های دوران بارداری شروع شود؟

تمامی خانم های که سلامت خود و جنین شان برای شان اهمیت دارد از همان لحظه اولی که متوجه بارداری شان می شوند اقدام به مراجعه به متخصص می کنند تا ویزیت های اولیه انجام شود و طبق دستور العمل ها علائم مربوط به دوران را تا حد امکان کنترل یا کاهش داد.

مراقبت های دوران بارداری در سه ماهه اول

زنان به محض اطلاع از بارداری خود باید به یک پزشک زنان و زایمان مراجعه کنند و مراقبت های دوران بارداری در این سه ماهه را دریافت کنند. همچنین در این زمان برای چک کردن زنده و سالم بودن جنین باید سونوگرافی انجام گیرد. از دیگر مراقبت های دوران بارداری توجه به رژیم غذایی است.

با شروع بارداری و بزرگ شدن جنین نیاز به مواد مغذی در بدن نیز افزایش می یابد. به خاطر داشته باشید که کودک شما تمام مواد مغذی را از شما می گیرد. اطمینان حاصل کنید که غذاهای دارای انرژی (کربوهیدرات)، مواد غذایی سازنده بدن (پروتئین) و مواد غذایی مکمل (مواد معدنی و ویتامین ها) به نسبت مناسب دریافت می کنید.

از مراقبت های دوران بارداری خودداری از مصرف بعضی از غذاهاست زیرا ممکن است حاوی باکتری هایی باشند که برای کودک در حال رشد مضر هستند. از مصرف تخم مرغ خام یا نیمه پخته، گوشت نیمه پخته خام، شیر غیر پاستوریزه، سبزیجات خام خودداری کنید. نوشیدن زیاد الکل باعث نقص جسمی، ناتوانی ها و مشکلات عاطفی در کودکان می شود. همچنین خطر سقط جنین را افزایش می دهد و بنابراین در مراقبت های دوران بارداری باید الکل را ترک کنید. نوشیدن بیش از حد الکل نیز رشد ذهنی و جسمی کودک را مختل می کند. اگر سیگار می کشید، باید بلافاصله آن را ترک کنید، هرچه زودتر بهتر است. دودي كه استنشاق مي كنيد مي تواند بر رشد و نمو نوزاد متولد شده تاثير بگذارد و در نتيجه وزن نوزاد هنگام تولد کم باشد.

مراقبت های دوران بارداری در سه ماهه دوم

مراقبت های دوران بارداری در سه ماهه دوم کمی آسانتر از سه ماهه اول است زیرا بیشتر خانم ها سه ماهه دوم بارداری را راحت تر از سه ماهه اول سپری می کنند. اما باز هم در این مدت مراقبت های دوران بارداری نیاز است که باید به آنها توجه کرد. در سه ماهه دوم با رشد کودک شکم بزرگتر شده و حرکات آن نیز شروع می شود. همچنان که کودک در شکم رشد می کند برخی علائم نیز در مادر ظاهر می گردد که آشنايي با آنها شامل مراقبت های دوران بارداری می گردد مانند:

• درد بدن در ناحیه کمر
• شکم، کشاله ران
• کش آمدن و بزرگ شدن شدن شکم، پستان، ران و باسن
• تیرگی روی منافذ پوست و اطراف نوک سینه ها
• ظاهر شدن لکه هایی در روی پوست صورت مخصوصا در و نواحی پیشانی و گونه
• دستان بی حس یا سوزن سوزن شدن
• خارش در ناحیه شکم، کف دست و در عین حال کف پا
• تورم روی مچ پا، انگشتان و صورت

همه ی این موارد از جمله تغییرات دوران بارداری در سه ماهه دوم است که طبیعی است. رعایت کردن تمام مراقبت های دوران بارداری که در سه ماهه اول گفته شد نیز در سه ماهه دوم ضرورت دارد. به علت بزرگ شدن شکم ممکن است خوابیدن کمی مشکل باشد.

مراقبت های دوران بارداری در سه ماهه سوم

در طول ویزیت های بارداری در سه ماهه سوم، پزشک یا متخصص زنان و زایمان بسته به وضعیت پزشکی فعلی و سلامت جنین ممکن است موارد زیر را بررسی کند:

• هرگونه علائم یا ناراحتی فعلی
• وزن مادر
• فشار خون مادر
• درخواست انجام آزمایش ادرار. این آزمایش به منظور تشخیص آلبومین است، پروتئینی که ممکن است نشان دهنده پره اکلامپسی یا توکسمی و گلوکز باشد که ممکن است به دلیل افزایش قند خون باشد.
• موقعیت، رشد و نمو جنین
• ارتفاع فوندوس (بالای رحم)
• ضربان قلب جنین

با شروع سه ماهه سوم بارداری، متخصص زنان و زایمان برنامه ویزیت های قبل از تولد را از ماهانه به هر دو هفته تغییر می دهد. ویزیت های قبل از تولد نوزاد ممکن است هر هفته یکبار در ماه گذشته برنامه ریزی شود. این برنامه به شرایط پزشکی، رشد و نمو جنین و تشخیص پزشک بستگی دارد.

در اواخر هفته های بارداری که (تقریباً از هفته 38 شروع می شود)، ممکن است معاینه لگن برای تعیین اتساع و برآمدگی دهانه رحم انجام شود. دکتر زنان همچنین در مورد هرگونه انقباضات رحمی سوال می پرسد و در مورد روش های زایمان سزارین یا زایمان طبیعی با مادر صحبت می کند.

اهمیت رژیم غذایی در دوران بارداری

یک باور در بین عامه مردم وجود دارد این است، یک خانم باردار دو نفر محسوب می شوند و باید بیشتر از گذشته غذا بخورند. اما این درست نیست.

یکی از مهم ترین مراقبت های دوران بارداری تغذیه مناسب در دوران بارداری است. رژیم غذایی یک زن باردار در رشد کلی جنین تاثیر خواهد داشت. کودک تغذیه خود را از مادر می گیرد. بنابراین، باید در انتخاب مواد غذایی در دوران بارداری دقت کرد. غذاهای غنی از پروتئین، اسید فولیک ، کلسیم و آهن باید در دوران بارداری بیشتر مصرف شوند. سبزیجات با برگ سبز، غلات غنی شده، ماکارونی منبع عالی اسید فولیک است. تخم مرغ، آجیل، ماهی، مرغ، لوبیای خشک و نخود فرنگی غنی از آهن و پروتئین هستند.

شیر، پنیر، ماست و آبمیوه (غنی شده با کلسیم) نیاز جنین و مادر را به کلسیم تامین می کند. رژیم غذایی اما با هر سه ماهه تغییر می کند. میوه و سبزیجات بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید. غذاهایی مانند: ماهی تن (ماهی هایی که مقدار زیادی جیوه دارند)، نوشیدنی های مضر مانند نوشیدنی های کافئین دار و الکلی، گوشت خام و غذاهای غیر پاستوریزه بهتر است در دوران بارداری مصرف نگردد. ناگفته نماند که در دوران بارداری، هیچ دارویی بدون مشورت با پزشک مصرف نمی شود. زیرا خوددرمانی می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.

*توجه داشته باشید که به جز رژیم غذایی فوق از رژیم های دیگری پیروی نکنید و در روز های ماه مبارک رمضان از روزه گرفتن خودداری کنید، زیرا روزه برای خانم های باردار مضر است.

ویتامین و مواد لازم برای رشد سالم فرزند شما این است:

• اسیدفولیک: در سبزیجاتی مانند اسفناج، بروکلی گوجه فرنگی و زرده تخم مرغ و موز می باشد.
• آهن: در گوشت قرمز، فلفل سیاه، دارچین، جعفری، لوبیا، نخود، عدس، کنجد، ذرت و خشکبار
• کلسیم: در شیر، ماست و هر گونه محصولان لبنی، کلم، گل کلم، تره فرنگی

ورزش برای مراقبت های دوران بارداری

بارداری می تواند برای برخی از زنان استرس زا باشد. از حالت تهوع صبحگاهی تا گرفتگی عضلات، بی خوابی تا نوسانات خلقی همگی ممکن است وجود داشته باشند. ورزش به عنوان یک ناجی در این دوران عمل می کند و می تواند بسیاری از مشکلات را کم و کنترل کند.

برای خانم های باردار بسیار خوب است که فعال باشند اما باید از پزشک متخصص خود بپرسند و مشورت بگیرند سپس اقدام به فعالیت و تمرینات ورزشی متناسب با شرایط فعلی شان انجام دهند، در این دوران می توانید روزی 30 دقیقه در بیشتر روز های هفته پیاده روی یا شنا (راه رفتن در آب) کنید. به علت احتمال ضربه از شیرجه زدن خودداری شود.

مدیتیشن یکی از بهترین راه های کنترل استرس است و به زن باردار کمک می کند تا با شرایط بهتر کنار بیاید. شنا همچنین یک تمرین عالی برای لذت بردن از دوران بارداری است. با این حال، برای اطمینان بیشتر قبل از انجام هر گونه ورزش با متخصص زنان و زایمان خود در این دوران مشورت کنید و همچنین از انجام ورزش های شدید یا فعالیت های بدنی شدید پرهیز کنید.

ورزش منظم در مراقبت های دوران بارداری فواید بی‌شماری دارد که شامل موارد زیر است؟

• به شما کمک کند وزن متناسب با بدن تان را نگه دارید.
• به آرامش مادر می افزاید.
• مادر را قوی می کند تا بتواند وضع حملی راحتی داشته باشد و بدن از زایمان طبیعی هم قوای بدنی مناسبی داشته باشید.
• از درد در پشت کمر و یا واریسی که در بسیاری از خانم های باردار شایع است می کاهد.

مراجعه به پزشک برای مراقبت های دوران بارداری هر چند وقت یکبار باید انجام شود؟

تعداد جلسات مراجعه به متخصص زنان و زایمان در دوران حاملگی بستگی به نظر پزشک متخصص و شرایط مادر در این دوران هم می تواند نقش موثری در تعیین زمان ملاقات داشته باشد، اما با در نظر گرفتن همه این موارد باید طی برنامه ریزی برای مادران انجام شود.
بهترین متخصص زنان در تهران بنا به تخصص، تبحر و تجربه ای که دارد می گوید: تعداد ویزیت ها در دوران بارداری بسته به وضعیت بیمار، از نظر بیماریهای جسمی، آزمایشات، وضعیت قبلی، رشد جنین و…متفاوت هست. اما در افراد عادی که مشکل خاصی ندارند، اولین ویزیت سه ماه قبل از بارداری، دومین ویزیت، ۶تا۱۰هفته بارداری، برای قلب جنین،۱۱تا۱۴هفته بارداری برای غربالگری اول، ۱۶تا ۱۸ هفته برای غربالگری دوم، بعد از ۲۴ هفته از بارداری، بعد ۲۸ هفته و سپس هر دوهفته یکبار، تا ۳۶ هفته و از ۳۶هفته تا زایمان هفته ای یکبار خواهد بود.

*توجه داشته باشید: اگر بارداری پر خطری داشته باشید شرایط ویزیت و مراجعه به پزشک کاملا فرق می کند و باید بیش از دیگران نسبت به پیگیری سلامتی جنین اقدام کنید.

در طی اولین جلسه ویزیت مراقبت های دوران بارداری چه اتفاقی می افتد؟

این که اولین جلسه ملاقات با متخصص زنان و زایمان در مورد مراقبت های دوران بارداری چگونه می گذرد؟ یکی از مسائلی است ذهن برخی از مادران را به خود مشغول می کند و با مطالعه مطالب فوق و نوشتار های مشابه می توانند آمادگی های لازم را دریافت کنند، بهتر است ابتدا از سوابق پزشکی و دارویی خود برای پزشک بگویید و سپس از سابقه بیماری های خانوادگی مانند وجود برخی از بیماری های ژنتیکی در خانواده خود و همسرتان ، سخن بگوئید. در ادامه پزشک معاینات بالینی را اغاز می کند و بررسی های فیزیکی و بیولوژیکی در مورد سن، اندازه گیری قد و زن، فشار خون و تعداد ضربان قلب و تنفس معاینه وضعیت لگن، سینه ها را شامل می شود.

معاینات بالینی، از جمله: تجویز آزمایش خون، ادرار و سونوگرافی و تست پاپ اسمیر (برای شناسایی بیماری های جنسی) است. با ارزیابی نتایج آن ها می تواند برنامه ای تحت عنوان مراقبت های بارداری برای شما تنظیم کند.

هم چنین در اولین جلسه ویزیت، توصیه های در مورد سبک زندگی جدیدی به شما ارائه می شود تا تضمین کننده یک بارداری سالم و زایمان بی خطری خواهد بود.

نکاتی مهم در خصوص مراقبت های دوران بارداری

می توانید هر سوالی که در این مورد دارید را با یک متخصص در میان بگذارید و از این راهنمایی ها در زندگی روز مره با شرایط جدید خود استفاده کنید.
خود مراقبتی به عنوان اولین و بهترین مولفه در مراقبت های دوران بارداری است.
توجه داشته باشید که مصرف برخی از دارو ها در دوان بارداری به شدت خطرناک است و می تواند عوارض بدی را برای تان به ارمغان بیاورد. به همین دلیل توصیه می شود تا مصرف هر نوع داروی نسخه ای و بدون نسخه را به متخصص زنان خود اطلاع دهید
بدن هر زنی در طی بارداری متوجه تغییراتی ملموسی می شود باید از نظر فیزیکی و ذهنی با هر کدام از آن ها کنار بیایید تا مشکلات روانی برای تان ایجاد نکند.
جمع بندی در خصوص مبحث مراقبت های دوران بارداری
برای آن دسته از خانم های که می خواهند بدون صرف هزینه و قت به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند، پیشنهاد می کنیم از طرق مختلف پزشک مورد نظر خود را بیابید.

نتیجه گیری

رعایت مراقبت های دوران بارداری یکی از مهم ترین نکات در دوران زندگی هر خانمی می باشد. دریافت مراقبت های زودرس و منظم قبل از تولد، احتمال داشتن یک بارداری سالم را افزایش می دهد. این مراقبت ها می توانند حتی قبل از بارداری با مراجعه به یک متخصص زنان و زایمان قابل اعتماد قبل از بارداری شروع شوند.