خونریزی در بارداری مسئلهای است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. هر نوع خونریزی در این دوره ممکن است نشانهای از خطر باشد، بنابراین لازم است در صورت مشاهده خونریزی، اقدامات لازم را انجام داده و در صورت نیاز، به متخصص زنان مراجعه کنید. حتی لکههای خون خفیف از واژن در دوران بارداری نمیتوانند بهعنوان خونریزی طبیعی قاعدگی محسوب شوند و باید به عنوان خونریزی در دوران بارداری در نظر گرفته شوند.خونریزی های دوران بارداری در سه ماهه اول، دوم و یا سوم بارداری اتفاق می افتد. اهمیت این خونریزی در دوره ای است که اتفای می افتد. دکتر سیده فاطمه سیدی متخصص زنان و زایمان و نازایی و جراح زیبایی زنان در خصوص علت های متفاوت خونریزی در دوران بارداری در ادامه بیشتر توضیح خواهد داد.
علت های مختلف خونریزی در سه ماهه اول
خونریزی در این دوره می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که دکتر سیده فاطمه سیدی به بیان برخی از این علل می پردازند.
لانه گزینی
خونریزی لانه گزینی زمانی اتفاق می افتد که جنین چند روزه ،بعد از تشکیل در لوله ها، وارد حفره رحمی شود و می خواهد با آندومتر ارتباط خونی، سلولی و عروقی برقرار نماید. در این مدت ممکن است گاهی خانم ها لکه بینی تا خونریزی های ضعیفی را در تاریخ پریودی که قرار بوده اتفاق بیوفتد، تجربه نمایند. این خونریزی ها بین 2 الی 3 روز خواهد بود. در زمان مشاهده این نوع از خونریزی ها تست بتا انجام داده شود و به متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید. زیرا ممکن است علائم بارداری باشد. بسیاری از زنان به علت اشتباه گرفتن این خونریزی با خونریزی قاعدگی، متوجه بارداری خود نمی شوند.
حاملگی خارج از رحم (Ectopic pregnancy)
در این نوع از حاملگی، بارداری در لوله های فالوپ، در دهانه رحم، در محل اسکار زایمان سزارین قبلی، در محل اتصال محل لوله رحم و یا در حفره شکمی اتفاق می افتد. این نوع از بارداری غیر طبیعی است و دیر یا زود اگر درمان (دارویی یا جراحی) نشود، دچار پارگی شده و خونریزی داخل شکمی رخ می دهد که می تواند برای خانم ها بسیار خطرناک باشد. در حاملگی خارج از رحم ، مانند حاملگی های طبیعی، ریتایرد یا عقب افتادن پریود اتفاق می افتد. به همین دلیل بتا در آزمایش خون بالا می رود و تست بارداری مثبت اعلام می شود. علائمی که می تواند فرد را به حاملگی خارج رحمی مشکوک نماید عبارتند از :
- خونریزی در بارداری
- درد شکمی
خانم هایی که دارای این علائم هستند باید نسبت به این موضوع حساس باشند و با سونوگرافی و تکرار آزمایش بتا توسط متخصص زنان، این عارضه تشخیص و درمان شود.
- عفونت: هرگونه عفونتی در واژن یا دهانه رحم یا عفونت های مقاربتی مانند سوزاک، تبخال تناسلی و کلامیدیا می تواند سبب خونریزی در سه ماهه اول بارداری شود. در این موارد حتما با پزشک خود مشورت کنید.
از دیگر دلایل خونریزی در این دوران می تواند تهدید به سقط (Threat to abortion) نیز باشد.
تهدید به سقط چیست؟
در برخی از شرایط بعد از سالم بودن سونوگرافی و تشکیل شدن قلب جنین، در سه ماهه اول بارداری، خونریزی رخ می دهد که نگران کننده است. این خونریزی می تواند لکه بینی تا خونریزی های شدید را شامل شود. همچنین در برخی از خانم ها همراه با درد این خونریزی ها رخ می دهد. اگر درد با خونریزی همراه باشد، در واقع احتمال بارداری کاهش پیدا می کند و احتمال سقط افزایش می یابد.
با این حال متخصص زنان و زایمان به این علائم تهدید به سقط می گوید. یعنی هنوز سقطی انجام نشده است. در 50 درصد از موارد این خونریزی با درمان هایی که بهترین متخصص زنان انجام می دهد محدود و قطع می شود و مادر می تواند بارداری سالمی را تجربه نماید. در سایر موارد این خونریزی به مرور تشدید شده و همراه با درد می باشد که متاسفانه جنین سقط می شود. اگر در این دوران علائمی همچون گرفتگی شدید شکمی و دفع بافت جنین از طریق واژن مشاهده شود از علائم سقط جنین است.
- از دلایل عمده دیگر خونریزی، پولیپ رحمی (Uterine polyps) یا سرویکال (Cervical)نیز می باشد که قاعدتا ارتباطی با بارداری ندارد.
علل خونریزی در سه ماهه دوم و سوم بارداری
خونریزی در این مدت علت های مختلفی دارد که عبارتند از:
- دکولمان (decolman) یا جدا شدن کامل یا ناقص جفت: در موارد بسیار نادر، ممکن است جفت پیش از زایمان از دیواره رحم به صورت کامل یا ناقص جدا شود و عروق خونی دچار خونریزی شوند و این حالت می تواند بسیار خطرناک باشد؛ از جمله علائمی دیگری که نشان دهنده جدا شدن جفت است درد ناحیه شکمی، دفع لخته های خونی و دردهای رحم و کمر هستند.
- جفت سرراهی (pair on the way): در این حالت، جفت در قسمت پایین رحم رشد می کند و کانال زایمان را مسدود می کند. این نوع خونریزی با توجه با دوره ای که در آن رخ می دهد (سه ماهه دوم بارداری) بسیار مهم و اورژانسی خواهد بود و باید سریعا به آن رسیدگی شود.
- پارگی رحم: گاهی اوقات ممکن از در ناحیه زخم بارداری قبلی در رحم پارگی رخ بدهد که این مسئله سبب خونریزی شده و نیازمند رسیدگی فوری است.
- خونریزی در نزدیکی زایمان: چند روز پیش از زایمان، توپی موکوسی که دهانه رحم را می پوشاند از طریق واژن دفع می شود و در این حالت معمولا کمی خون نیز دفع شده و شاهد خونریزی خواهید بود. البته اگر این خونریزی و به طور کلی علائم زایمان قبل از هفته ۳۷ ام بارداری شروع شود، لازم است فورا با پزشک خود تماس بگیرید زیرا ممکن است که دچار زایمان زودرس شوید.
سایر علل خونریزی
خونریزی دوران بارداری می تواند به دلیل زایمان های زود رس با پدیده پلادی شو رخ می دهد. یا اینکه بعضا خونریزی هایی حین زایمان با شدت های مختلف رخ می دهد که به علت آسیب به کانال زایمان و آسیب های رحمی و در موارد جدی تر سرطان و یا پولیپ ها اتفاق بیفتد و می تواند برای مادر خطرناک باشد. خونریزی های دوران بارداری در سه ماهه اول، دوم و یا سوم بارداری اتفاق می افتد؛ اهمیت این خونریزی ها بر اساس دوره ای که بروز می کند شناخته می شود.
چگونه میتوانیم از خونریزی در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
اگرچه پیشگیری کامل از خونریزی در دوران بارداری ممکن نیست، اما انجام منظم آزمایشهای خون میتواند به پزشک شما در تشخیص گروه خونی و بررسی سطح هورمونهای بارداری کمک کند. این اطلاعات به ارزیابی بهتر خطر خونریزی احتمالی در مقایسه با لکه بینی معمولی کمک میکند.
همچنین، معاینات واژینال دورهای میتواند به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک کند. سونوگرافی نیز با ارائه تصویر دقیقی از جفت و رحم، ابزاری مؤثر برای ارزیابی خطرات خونریزی در دوران بارداری به شمار میرود.
راه کارهای درمان خونریزی در بارداری چیست؟
برای مدیریت خونریزی در دوران بارداری، نکات زیر میتواند کمککننده باشد:
- استراحت کافی: به بدن خود فرصت استراحت دهید تا از فشارهای اضافی جلوگیری شود.
- پرهیز از مقاربت: اگر تجربه خونریزی داشتید، تا زمان مشاوره با پزشک از مقاربت خودداری کنید.
- استفاده از پد: در دوران بارداری، به جای تامپون از پد استفاده کنید تا احتمال عفونت کاهش یابد.
- مشورت با پزشک: اگر خونریزی پس از قطع شدن دوباره شروع شد، به سرعت با پزشک خود تماس بگیرید.
- توجه به مدت زمان خونریزی: اگر خونریزی خفیف و کوتاهمدت است (کمتر از 1 یا 2 روز)، ممکن است نیاز به درمان خاصی نباشد، اما مشاوره با پزشک برای ارزیابی دقیق لازم است. اگر خونریزی ناشی از علل خاصی باشد، پزشک برنامه درمانی مناسب را تعیین خواهد کرد.
چه زمانی برای درمان خونریزی در بارداری به پزشک مراجعه کنیم؟
خونریزی خفیف در دوران بارداری معمولا نگرانکننده نیست، اما در صورتی که این خونریزی با علائم دیگری مانند سبکی سر، حالت تهوع، انقباضات، تب، درد شکم و لرز همراه باشد و بیش از چند روز ادامه یابد، مشاوره فوری با پزشک ضروری است.
اگر پیش از این به شما اعلام شده که خونریزی طبیعی است و حالا به نظر میرسد که شدت آن افزایش یافته است، احتمالاً این وضعیت طبیعی نیست. در این صورت، برای دریافت مشاوره و مراقبتهای پزشکی سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.
سوالات متداول
علاوه بر خونریزی واژینال، اگر بارداری خارج از رحم داشته باشید، ممکن است علائمی مانند تهوع، نفخ، استفراغ، گرفتگی و درد در ناحیه پایین شکم و همچنین گرفتگی لگن بهویژه در یک سمت بدن را تجربه کنید.
مشکلات ممکن است از یک عفونت واژینال معمولی تا وضعیتهای جدیتر مانند بارداری خارج از رحم یا حتی سقط جنین متغیر باشد.
سخن آخر
دوران بارداری و نوزاد سالم مستلزم درمان ها و تست های قبل از بارداری به منظور کاهش ریسک های خونریزی دوران بارداری است. انتخاب بهترین متخصص زنان و زایمان می تواند به داشتن دوران بارداری سالم کمک نماید. اگر شما در دوران بارداری خود شاهد خونریزی و یا به طور کلی دفع هر گونه بافت دفع شده از واژن بودید لازم است سریعا پزشک خود را در جریان قرار دهید.
دکتر سیده فاطمه سیدی | متخصص و جراح زنان، زایمان، ناباروری و زیبایی | دارای بورد تخصصی زنان و زایمان | عضو انجمن علمی متخصصین زنان و مامایی ایران | دارای سه مقاله علمی نمایهشده در PubMed | دارای مدارک رسمی مشاوره ژنتیک از سازمان بهزیستی و جهاد دانشگاهی، سونوگرافی زنان و مامایی از دانشگاه تهران، لاپاراسکوپی حرفهای از دانشگاه علوم پزشکی تهران، و درمان سوءمصرف مواد از دانشگاه علوم پزشکی ایران | شماره نظام پزشکی: ۱۲۸۳۲۶
سلام من لک بینی دارم تو هفته ۷بارداری هستم. پیش دکتر رفتم بهم شیاف پرژسترون دادن اما خون ریزیم شدید شده امروز مثل عادت ماهانه است. یه مقداری درد تو شکمم میاد و میره. دلیلش چیه؟
این موضوع خیلی مهمی است که حتما باید به متخصص زنان مراجعه کنید و حتما سونوگرافی را تکرار کنید که با توجه به نتیجه سونوگرافی تصمیم گیری بشه