درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک؛ روش‌های بهبود و کاهش علائم

درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک در واقع موضوعی است که نمی توان گفت به طور قطعی و کامل امکان پذیر است. درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان به منظور کنترل و کاهش علائم آزاردهنده و عوارض آن صورت می پذیرد. بر همین اساس گزینه‌های درمانی می‌تواند برای هر بیمار، متفاوت باشند، زیرا فرد مبتلا به این سندروم ممکن است طیف وسیعی از علائم یا فقط یکی از علائم آن را تجربه نماید. در ادامه این مقاله روش های مختلف برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان را توضیح داده ایم. لازم به ذکر است که میزان و نحوه اثربخشی این روش ها با هم متفاوت بوده و به طور کلی برنامه درمانی برای هر بیمار، توسط پزشک متخصص زنان و زایمان و بعد از انجام بررسی ها و آزمایش های لازم تجویز می گردد.

آیا درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک امکان پذیر است؟

درمان قطعی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد، اما درمان ها می توانند علائم را بهبود بخشند.افرادی که عادت ماهانه نامنظم دارند، مشکل باردار شدن دارند یا آکنه و رشد موی بیش از حد دارند، باید با سریعا با پزشک صحبت کنند. برخی از علائم کیست تخمدان پلی کیستیک را می توان با تغییر سبک زندگی کاهش داد. داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش کافی می تواند به کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند. داروهای ضد بارداری (قرص های ضد بارداری) می توانند به تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم کمک کنند. سایر داروها می توانند آکنه یا رشد موهای ناخواسته ناشی از PCOS را کاهش دهند. در ادامه این مقاله به بررسی راه‌هایی کهک می‌توانند در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک مفید باشند را ذکر می‌کنیم.

در ویدئو زیر دکتر فاطمه سیدی به عنوان بهترین دکتر زنان برای درمان کیست تخمدان درباره اینکه آیا درمانی برای این سندروم وجود دارد یا خیر صحبت می‌کنند:

روش های درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان)

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک روش های چندان سخت و پیچیده ای ندارد. روش عمده و اصلی درمان این اختلال، بر تغییر سبک زندگی، تغذیه و فعالیت های روزانه متمرکز است. تعدادی از این روش‌ها در زیر آورده شده است:

🔷 درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با تغییرات سبک زندگی

در بیمارانی که دارای اضافه وزن هستند، علائم و خطر کلی بروز عوارض ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک را می توان با کاهش وزن اضافی تا حد زیادی بهبود بخشید. با وجود تاکید و توصیه ی زیادی که به کاهش وزن اضافی می‌شود؛ این اقدام فقط چیزی حدود 5 درصد می تواند منجر به بهبود قابل توجه سندرم تخمدان پلی کیستیک شود. شما می توانید با محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) که اندازه گیری وزن شما نسبت به قد شماست، متوجه شوید که آیا وزن فعلی شما در محدوده استاندار است یا نیاز به تغییر دارد؟! در صورتی که نیاز به کاهش وزن داشته باشید و متخصص شما نیز آن را به شما توصیه نمایند، می توانید با یک ورزش منظم و حتی سبک و داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، وزن اضافی خود را کم کنید.

طبق نظر کارشناسان تغذیه، بهترین حالت رژیم غذایی آن است که شامل نوبت های بیشتر و حجم کمتر غذا و مواد خوراکی باشد. وجود مقدار مناسب و کافی میوه و سبزیجات، غذاهای کامل (مانند نان سبوس دار، غلات سبوس دار و برنج قهوه ای)، گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ در یک رژیم غذایی مناسب و سالم ضروری است.با این حال ممکن است این برنامه به دلایل مختلف( از جمله حساسیت به برخی از این مواد، عدم تمایل بیمار به آن ها و … ) برای همه مفید نباشد. به همین دلیل در مورد رژیم غذایی مناسب، از متخصص خود کمک بگیرید.

🔷 درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با مصرف دارو

داروهای متعدد و گوناگونی برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و بهبود علائم آن در دسترس می باشد که در موقعیت ها و موارد  زیر طبق تجویز و دستور پزشک می توان از آن ها بهره برد:

✅ قرص های ضد بارداری ممکن است برای منظم کردن پریود تجویز شوند، یا ممکن است با استفاده از یک دوره متناوب قرص های پروژسترون (که معمولا هر 3 تا 4 ماه یکبار تجویز می شوند، اما می توانند ماهانه نیز تجویز شوند) مشکل پریود نشدن ناشی از تنبلی تخمدان را بهبود بخشید. این روش درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک، خطر دراز مدت ابتلا به سرطان دیواره رحم (سرطان آندومتر) ناشی از نامنظم بودن چرخه قاعدگی را نیز کاهش می دهد. 

✅ دارویی به نام کلومیفن ممکن است اولین درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک برای زنانی که در تلاش برای باردار شدن هستند، توصیه می شود. این دارو و انواع مشابه آن، به صورت ماهانه تخمدان ها را برای فرآیند آزادسازی تخمک (تخمک گذاری)، تشویق می کنند. اگر کلومیفن در تشویق تخمک گذاری چندان موثر و موفق نباشد، ممکن است داروی دیگری به نام متفورمین تجویز شود. متفورمین اغلب برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می شود، اما همچنین می تواند سطح انسولین و قند خون را در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز کاهش دهد. متفورمین علاوه بر تحریک تخمک گذاری، تشویق به پریودهای منظم ماهانه و کاهش خطر سقط جنین، می تواند فواید سلامت بلندمدت دیگری مانند کاهش سطح کلسترول بالا و کاهش خطر بیماری قلبی داشته باشد.

عوارض جانبی احتمالی متفورمین عبارتند از تهوع، استفراغ، درد معده، اسهال و از دست دادن اشتها. از آنجایی که متفورمین می تواند باروری را تحریک کند، اگر طبق تجویز پزشک از آن برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده کنید و قصد بارداری ندارید، روابط جنسی محافظت شده داشته باشید و اقدامات لازم مربوط به پیشگیری را دقیق انجام هید. اگر با وجود مصرف داروهای خوراکی همچنان نتوانید باردار شوید، ممکن است نوع دیگری از داروها به صورت تزریقی برای شما تجویز شود. در مورد دریافت این داروها، احتمال آن وجود دارد که تخمدان‌ها را بیش از حد تحریک کرده و منجر به حاملگی چند قلویی شود.

✅ قرص ضد بارداری خوراکی ترکیبی معمولاً برای درمان رشد بیش از حد موهای زائد (هیرسوتیسم) و ریزش مو (آلوپسی) استفاده می شود. برای کند کردن رشد موهای زائد صورت، میتوانید از کرمی به نام “افلورنیتین” استفاده کنید. این کرم موها را از بین نمی برد و موهای زائد صورت را درمان نمی کند، فقط مصرف آن در کنار یک روش از بین بردن موهای زائد صورت، می تواند رشد مو ها را کند و کم کند. تاثیر استفاده از آن ممکن است 4 تا 8 هفته پس از اولین نوبت مصرف مشاهده شود. گاهی اوقات داروهایی به نام آنتی آندروژن نیز ممکن است برای رشد و رویش بیش از حد موی زائد ارائه شود که سیپروترون استات، فلوتامید و … ازین انواع هستند. توصیه بسیار مهم این است که این داروها حتما باید طبق تجویز پزشک و طبق دستور مصرف شوند. همچنین اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، این داروها مناسب نیستند

مصرف دارو همچنین می تواند برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با مشکلات دیگر نیز استفاده شود، از جمله:

• داروهای کاهش وزن، مانند اورلیستات، اگر اضافه وزن دارید
• داروی کاهش دهنده کلسترول (استاتین ها) اگر سطح کلسترول خونتان بالاست
• درمان های آکنه

🔷درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با آی وی اف 

اگر سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید و داروها به شما در باردار شدن کمک نمی کنند، ممکن است درمان لقاح آزمایشگاهی (IVF) به شما پیشنهاد شود. این روش بارداری در واقع لقاح خارج از رحم بوده و با جمع آوری تخمک ها از تخمدان ها و بارور نمودن آنها با اسپرم در محیط آزمایشگاه انجام می شود. تخمک یا تخمک های بارور شده دوباره به رحم بازگردانده می شوند. آی وی اف، شانس داشتن دوقلو یا سه قلو را در صورت ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک افزایش می دهد.

🔷 درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با روش جراحی 

یک روش جراحی جزئی به نام لاپاراسکوپی کیست تخمدان (LOD) ممکن است یک گزینه درمانی برای مشکلات باروری مرتبط با سندرم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان) باشد که به دارو پاسخ نمی‌دهند. تحت بیهوشی عمومی، پزشک یک برش کوچک در قسمت تحتانی شکم شما ایجاد می کند و یک میکروسکوپ بلند و نازک به نام لاپاراسکوپ را از داخل شکم شما عبور می دهد. سپس تخمدان ها با استفاده از گرما یا لیزر برای از بین بردن بافت تولید کننده آندروژن (هورمون های مردانه) تحت عمل جراحی قرار می گیرند. مشخص شده است که LOD باعث کاهش سطح تستوسترون و هورمون لوتئین کننده (LH) و افزایش سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) می شود. این اقدام عدم تعادل هورمونی شما را اصلاح می کند و می تواند عملکرد طبیعی تخمدان های شما را بازگرداند.

چه زمانی برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر به این سندروم مبتلا هستید، به طور منظم با پزشک خود برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک ملاقات کنید. برای بررسی دیابت، فشار خون بالا و سایر عوارض احتمالی به آزمایشات منظم نیاز دارید تا روند بهبودی خود را با اطمینان کامل جلو ببرید. به پزشک خود مراجعه کنید اگر:

✔ خیلی وقت است عادت ماهانه نمی‌شوید ولی باردار نیستید.

✔ علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک مانند رشد مو در صورت و بدن خود را دارید.

✔ بیش از 12 ماه است که برای باردار شدن تلاش کرده اید اما موفق نشده اید.

✔ علائم دیابت مانند تشنگی یا گرسنگی بیش از حد، تاری دید یا کاهش وزن غیرقابل توضیح را دارید.

همچنین به خاطر داشته باشید که اگر نمی خواهید باردار شوید، پریودهای نامنظم به خودی خود به معنای جلوگیری از بارداری نیست. حتی با این شرایط ممکن است باردار شوید. حتی اگر سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید را بهتر است از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: سندروم تخمدان پلی کیستیک دختران نوجوان

سخن آخر

همانطور که گفته شد برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک راه قطعی وجود ندارد اما می توانید علائم آن را مدیریت کنید. شما و پزشکتان بر اساس علائم، برنامه هایتان برای بچه دار شدن و خطر ابتلا به مشکلات سلامتی درازمدت مانند دیابت و بیماری قلبی، روی یک برنامه درمانی کار خواهید کرد. بسیاری از زنان به ترکیبی از درمان ها نیاز دارند که در این مقاله ذکر شده‌اند.

سوالات متداول درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک