خشکی واژن چیست و چه علائمی دارد؟

خشکی واژن مشکلی است که بسیاری از زنان در سنین مختلف با آن روبرو می‌شوند، اما اغلب از بیان آن خجالت می‌کشند یا تصور می‌کنند باید با این ناراحتی کنار بیایند. این مشکل نه تنها باعث درد هنگام رابطه جنسی و سوزش در ناحیه تناسلی می‌شود، بلکه می‌تواند بر کیفیت زندگی زناشویی و اعتماد به‌ نفس زنان نیز تأثیر بگذارد. اگر شما هم با این مسئله مواجه هستید یا به دنبال راهکارهایی برای پیشگیری از آن هستید، ادامه این مقاله می‌تواند به بسیاری از سوالات ذهنی شما پاسخ دهد و راه‌ حل‌های کاربردی را ارائه کند. با ما همراه باشید.

آتروفی واژن چیست؟

بسیاری از خانم ها با شکایت از درد های غیر عادی به متخصص زنان و زایمان در تهرانپارس مراجعه می کنند که علاوه بر احساس درد، از مشکل بی اختیاری ادرار نیز ابراز ناراحتی دارند. به صورت طبیعی در واژن، مایع شفافی تولید می شود که این ترشحات سبب لغزنده و مرطوب شدن محیط وازن شده و یک لایه محافظتی در دیواره واژن به وجود می آورد. این رطوبت ایجاد شده در دیواره های واژن سبب ایجاد قابلیت ارتجاعی در آن شده و در برقراری روابط جنسی بسیار موثر خواهد زیرا در صورت از بین رفتن این رطوبت و ایجاد خشکی در واژن، فرد در هنگام مقاربت احساس درد و ناراحتی شدیدی خواهد داشت. با این وجود جای نگرانی نیست و می توان با مراجعه به بهترین متخصص زنان و زایمان این مشکل را درمان نمود.

حتما بخوانید: درباره جوانسازی واژن با چربی چه می دانید؟

علت خشکی واژن چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟

خشکی واژن زمانی اتفاق می‌افتد که میزان رطوبت طبیعی داخل واژن کاهش پیدا می‌کند و این ناحیه دچار کم‌آبی و حساسیت می‌شود. این مشکل می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما بیشتر در زنان یائسه یا در دوران پیش‌ یائسگی مشاهده می‌شود.

کاهش هورمون استروژن

با ورود به سن پیش ‌یائسگی و یائسگی، ترشح هورمون استروژن به‌ تدریج کاهش می‌یابد. استروژن مسئول حفظ ضخامت و رطوبت دیواره واژن است و کاهش آن باعث نازک شدن مخاط واژن، کاهش ترشحات طبیعی و کاهش کشسانی بافت‌ها می‌شود. این تغییرات زمینه ‌ساز احساس خشکی، خارش و سوزش در ناحیه تناسلی هستند.

تغییرات هورمونی پس از زایمان و شیردهی

در دوران پس از زایمان و طی دوره شیردهی، سطح استروژن در بدن مادر به دلیل هورمون پروژستین پایین می‌آید. این کاهش موقت هورمونی باعث می‌شود مخاط واژن رطوبت لازم را نداشته باشد و امکان برقراری رابطه جنسی با درد یا ناراحتی افزایش یابد.

مصرف برخی داروها

داروهایی مانند ضدافسردگی‌ها، ضداحتقان‌ها (داروهای سرماخوردگی) و داروهای ضد حساسیت می‌توانند بر ترشح غدد واژینال تأثیر بگذارند. این داروها با کاهش مخاط طبیعی در سطح دیواره واژن، رطوبت آن را کم می‌کنند و باعث ایجاد خشکی و ناراحتی حین فعالیت جنسی می‌شوند.

استرس مزمن و عوامل روانی

اضطراب، استرس‌های طولانی ‌مدت و مشکلات هیجانی باعث برهم خوردن تعادل هورمونی می‌شوند. استرس با تحریک تولید هورمون کورتیزول مانع از ترشح مناسب استروژن و پروژسترون شده و در نتیجه تعادل رطوبت و سلامت واژن را مختل می‌کند.

استفاده از محصولات بهداشتی نامناسب

صابون‌های قلیایی، ژل‌های شستشوی معطر، دوش‌های واژینال و تامپون‌های معطر می‌توانند pH طبیعی محیط واژن را تغییر دهند. این تغییرات باعث از بین رفتن باکتری‌های مفید و کاهش ترشحات طبیعی واژن می‌شود که نتیجه آن احساس خشکی و خارش خواهد بود.

علت خشکی واژن هنگام رابطه چیست؟

خشکی واژن هنگام رابطه جنسی یکی از مشکلات شایع میان زنان است که نزدیک به ۱۷ درصد از بانوان ۱۸ تا ۵۰ سال را درگیر می‌کند. این وضعیت اغلب در نتیجه کاهش تحریک جنسی، اضطراب یا تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود؛ به خصوص در دوره‌هایی مثل یائسگی، دوران پس از زایمان یا در اثر مصرف برخی داروها.

کاهش سطح استروژن، نقش پررنگی در کاهش رطوبت واژن دارد و می‌تواند منجر به ناراحتی یا درد در هنگام نزدیکی شود. همچنین نادیده گرفتن مرحله معاشقه و تنش‌های روحی، این مشکل را تشدید می‌کند. برای کاهش خشکی واژن می‌توان از روان‌ کننده‌های مناسب کمک گرفت، اما اگر این مشکل ادامه‌دار و آزاردهنده باشد، بهتر است با پزشک مشورت شود تا درمان موثر و متناسب با شرایط فرد تجویز شود.

علت خشکی واژن در زنان جوان چیست؟

در زنان جوان، خشکی واژن می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که فراتر از آنچه در دوران یائسگی دیده می‌شود، قابل بررسی است. برخلاف باور عمومی که خشکی واژن را بیشتر به کاهش استروژن مرتبط می‌داند، این مشکل در خانم‌های جوان ممکن است به دلایل دیگری هم ایجاد شود که شامل موادر زیر است:

علت خشکی واژن	توضیح
کاهش هورمون استروژن	کاهش استروژن در زنان جوان به‌ دلیل اختلالات هورمونی یا یائسگی زودرس باعث نازک شدن و خشکی بافت واژن می‌شود.
داروهای آنتی‌هیستامین	مصرف داروهایی مانند دیفن‌هیدرامین می‌تواند باعث کاهش ترشحات مخاطی واژن و خشکی موقت شود که با قطع دارو برطرف می‌شود.
داروهای ضد افسردگی	برخی داروهای ضدافسردگی باعث کاهش میل جنسی و خشکی واژن به ‌دلیل تأثیر روی سیستم عصبی و هورمونی می‌شوند.
استعمال سیگار	سیگار کشیدن جریان خون ناحیه لگن را کاهش داده و تعادل هورمونی را بر هم می‌زند که منجر به خشکی واژن در سنین پایین‌تر می‌شود.
شستشوی بیش از حد واژن	استفاده مکرر از شوینده‌های قوی، دوش واژینال یا محصولات معطر باعث تحریک و خشکی مخاط واژن می‌شود.
یائسگی زودرس	شروع زودهنگام یائسگی به دلایل ژنتیکی یا پزشکی باعث افت استروژن و خشکی واژن حتی در زنان جوان می‌شود.
تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی	نوسانات طبیعی هورمونی به خصوص بعد از تخمک‌ گذاری یا پایان قاعدگی می‌تواند خشکی موقت واژن را ایجاد کند.
استفاده از تامپون یا نوار بهداشتی	برخی محصولات بهداشتی با جذب بیش از حد رطوبت، خشکی واژن را در دوران پریود تشدید می‌کنند.

علت خشکی واژن در اوایل بارداری چیست؟

خشکی واژن در مراحل ابتدایی بارداری اغلب ناشی از تغییرات هورمونی است که در بدن زن رخ می‌دهد. افزایش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در این دوره باعث تغییر در میزان و کیفیت ترشحات واژن شده و ممکن است منجر به خشکی موقت در این ناحیه شود. علاوه بر این، افزایش جریان خون در ناحیه لگن و تغییر در عملکرد غدد ترشح‌ کننده واژن می‌تواند احساس خشکی و ناراحتی ایجاد کند. همچنین عواملی مانند استرس، کم‌آبی بدن و مصرف برخی داروها ممکن است شدت این خشکی را بیشتر کنند.

آیا یائسگی باعث خشکی واژن می‌شود؟

آتروفی واژن می‌تواند باعث ایجاد درد و ناراحتی هنگام رابطه جنسی شود و همچنین ریسک ابتلا به عفونت‌های واژینال را افزایش دهد. کاهش سطح هورمون استروژن منجر به نازک‌تر شدن پوشش داخلی مجاری ادراری شده و در نتیجه احتمال تکرر ادرار و عفونت‌های ادراری را بالا می‌برد. به همین دلیل، خشکی واژن یکی از علائم بارز و مهم یائسگی به شمار می‌آید.

این مجموعه از علائم که شامل خشکی، سوزش، خارش و خونریزی بعد از رابطه جنسی است، به عنوان سندرم یائسگی دستگاه تناسلی یا GMS شناخته می‌شود. چنین مشکلاتی می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی جنسی و اعتماد به نفس زنان داشته باشند.

لازم به ذکر است که هر زن در دوران یائسگی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند و شدت این نشانه‌ها نیز بین افراد کاملا متغیر است، بنابراین هیچ دو نفری دقیقا همان تجربیات را ندارند.

ععلائم و نشانه های خشکی واژن چیست؟

علائم خشکی واژن ممکن است در ابتدا خفیف باشند، اما با گذشت زمان و بدون درمان مناسب، می‌توانند شدت پیدا کنند. در ادامه، به مهم‌ترین نشانه‌های خشکی واژن می پردازیم:

احساس خارش یا سوزش در ناحیه واژن

یکی از شایع‌ترین علائم، خارش یا سوزش در داخل یا اطراف واژن است که در اثر کاهش رطوبت طبیعی این ناحیه به وجود می‌آید. این احساس ممکن است به‌ویژه بعد از فعالیت روزانه یا ادرار کردن شدت پیدا کند.

درد هنگام رابطه جنسی (دیسپارونیا)

خشکی واژن باعث اصطکاک زیاد در حین نزدیکی می‌شود و همین موضوع منجر به درد، ناراحتی یا حتی خونریزی خفیف بعد از رابطه جنسی می‌گردد. این علامت در بسیاری از خانم‌ها باعث کاهش میل جنسی یا اجتناب از رابطه می‌شود.

احساس کشیدگی یا زخم شدن ناحیه واژن

کمبود روان ‌کننده‌های طبیعی ممکن است باعث احساس کشیدگی پوست یا زخم‌ شدگی شود. برخی خانم‌ها این حس را با “زخم شدن داخلی” توصیف می‌کنند که گاهی با خراش‌ یا التهاب همراه است.

تکرر ادرار یا سوزش ادرار

خشکی واژن گاهی باعث تحریک مثانه و دستگاه ادراری می‌شود. همین موضوع می‌تواند منجر به احساس سوزش هنگام ادرار کردن یا نیاز مکرر به دفع ادرار شود که با عفونت اشتباه گرفته می‌شود.

تغییر در ترشحات واژن

در برخی موارد، خشکی واژن با کاهش یا تغییر در ترشحات طبیعی همراه است. ترشحات ممکن است کمتر، چسبناک‌تر یا غلیظ‌تر از حالت طبیعی شوند و همین موضوع باعث احساس خشکی و ناراحتی خواهد شد.

اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک متخصص زنان مشورت کنید تا علت دقیق آن بررسی و درمان مناسب تجویز شود.

روش های تشخیص آتروفی واژن

در ادامه چند مورد از روش‌های رایج برای تشخیص آتروفی واژن (که با خشکی، نازکی و التهاب واژن همراه است) را معرفی می‌کنیم.

شرح حال پزشکی و معاینه بالینی

پزشک در ابتدا با طرح سوالاتی درباره علائم مانند خشکی، سوزش، خارش، درد هنگام رابطه جنسی و اختلالات ادراری، سابقه‌ی قاعدگی یا یائسگی، وضعیت هورمونی و مصرف داروها سعی می‌کند علت احتمالی را شناسایی کند. معاینه فیزیکی نیز برای بررسی تغییرات ظاهری واژن، رنگ، ضخامت دیواره‌ها و میزان رطوبت انجام می‌شود.

آزمایش پاپ اسمیر

تست پاپ اسمیر برای بررسی سلول‌های دهانه رحم و تشخیص ناهنجاری‌های سلولی انجام می‌شود. در موارد آتروفی واژن، ممکن است تغییراتی در سلول‌های پوششی دیده شود که نشان ‌دهنده کاهش سطح استروژن هستند.

بررسی pH واژن

در شرایط طبیعی، pH  واژن بین 3.5 تا 4.5 است. در زنان دچار آتروفی واژن به دلیل کاهش استروژن، این مقدار بیشتر از 5 می‌شود. پزشک می‌تواند با استفاده از نوار تست pH مقدار آن را اندازه‌گیری کرده و به وجود مشکل پی ببرد.

بیوپسی واژن (در موارد خاص)

اگر پزشک به تغییرات غیر طبیعی در بافت واژن مشکوک باشد، ممکن است نمونه‌ای از بافت واژن را برداشته و برای بررسی‌های دقیق‌تر به آزمایشگاه ارسال کند. این روش بیشتر در مواردی انجام می‌شود که احتمال وجود سرطان یا تغییرات پیش‌ سرطانی مطرح باشد.

راه های پیشگیری و جلوگیری از آتروفی واژن

• یکی از راه های پیشگیری از آتروفی واژن، داشتن رابطه جنسی منظم است که باعث افزایش گردش خون به واژن شده و به سالم ماندن بافت آن کمک می کند.
  با این حال در برخی از زنان نیاز به درمان های جدی تری است تا عارضه درمان شود.
• بسیاری از خانم ها در هنگام شستشوی واژن، دچار وسواس شده و از شوینده های بسیار قوی استفاده می کنند که همین مسئله می تواند در دراز مدت خشکی واژن را به همراه داشته باشد؛ جهت شستشوی واژن، آب معمولی کفایت می کند. در این راستا در هنگام استحمام نیز از مواد عطری و صابون های معطر برای ناحیه تناسلی استفاده نباید استفاده شود.
• عدم مصرف دخانیات و نوشیدن الکل نیز یکی از مهمترین روش های پیشگیری از ابتلا به خشکی واژن است.
• ورزش کردن منظم: انجام منظم ورش هایی همانند ورزش های هوازی می تواند در بهبود عملکرد قلب و خونرسانی به اعضای بدن بسیار موثر باشد و در نتیجه در جلوگیری از خشکی واژن کمک کند.

درمان خشکی واژن

برای درمان خشکی واژن دو روش عمده در حال حاظر توسط متخصص زنان و زایمان با استفاده از روش های مختلف جوانسازی واژن توصیه می شود.

درمان دارویی

در این روش داروهایی که به افزایش میزان سطح استروژن کمک کند تجویز می شود. همچنین داروهایی به منظور افزایش خاصیت الاستیسیته بافت های واژن و مرطوب کننده داده می شود. این دارو ها بعد از تشخیص میزان خشکی واژن مشخص شده و برای بیماران تجویز می شود. در برخی از موارد نیاز است تا چندین دارو برای کاهش خشکی ها استفاده شود. دوره درمان با دارو نیاز به گذراندن مدت زمان طولانی و تمدید مصرف داروهاست که بسیاری از خانم ها بعد از مشاهده علائم اولیه بهبود و یا به دلیل طولانی بودن از اتمام درمان خودداری می کنند.

درمان خشکی واژن با لیزر

امروزه لیزر در بسیاری از روش های درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از این بیماری ها خشکی واژن در زنان است که با استفاده از جوانسازی واژن با لیزر قابل درمان است و دوره درمانی کوتاهی را نیاز دارد. در این روش که در یک الی دو جلسه انجام می شود، متخصص زنان با استفاده از لیزر و تابیدن آن به دیواره های واژن، کلاژن موجود در بافت واژن را تحریک کرده و باعث بازسازی دیواره ها و بافت واژن می شود که خود باعث کاهش خشکی واژن می شود. در نتیجه این درمان عوارضی مانند درد و سوزش را در این ناحیه کم می کند.

بهترین کرم برای خشکی واژن

برای درمان خشکی واژن، استفاده از کرم‌های مخصوص می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش علائم ناخوشایند داشته باشد. در ادامه، چند مورد از بهترین کرم‌ها و ژل‌های پرکاربرد برای خشکی واژن را معرفی می‌کنیم (با توجه به اطلاعات علمی و بازخورد بیماران):

نام محصول	نوع	مزایا	موارد مصرف
استروژن واژینال (Estradiol Cream)	کرم حاوی هورمون	بهبود سریع خشکی، تحریک جریان خون، کاهش درد رابطه جنسی	مناسب برای زنان یائسه یا کسانی که دچار آتروفی واژن هستند
Replens Long-Lasting Vaginal Moisturizer	مرطوب‌ کننده غیرهورمونی	بدون هورمون، قابل استفاده در طولانی‌ مدت، تأثیر تا ۳ روز	مناسب برای کسانی که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند از استروژن استفاده کنند
YES VM Vaginal Moisturizer	مرطوب‌ کننده طبیعی و ارگانیک	فاقد پارابن و مواد شیمیایی، مناسب برای پوست حساس	افرادی با خشکی خفیف تا متوسط
Vagisil ProHydrate Internal Hydrating Gel	ژل آبرسان	اثر فوری، مناسب برای استفاده قبل از رابطه جنسی	مناسب برای استفاده روزانه یا گاه‌به‌گاه
K-Y Liquibeads Vaginal Moisturizer	کپسول ژله‌ای	راحتی در مصرف، بدون هورمون، مرطوب‌ کنندگی چند روزه	مناسب برای خانم‌های جوان یا یائسه

🔸 نکته مهم:
قبل از استفاده از هر نوع کرم یا ژل واژینال، به خصوص محصولات حاوی استروژن، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید انتخاب مناسب و بی‌خطری برای شرایط بدنی شماست.

جمع‌بندی و نکات پایانی درباره خشکی واژن

در مواجهه با خشکی واژن، نباید احساس خجالت یا نگرانی بیش از حد داشته باشید، زیرا این مشکل در میان بسیاری از زنان شایع است و خوشبختانه راهکارهای متعددی برای درمان آن وجود دارد. اگر با علائمی مانند سوزش، خارش یا درد در حین رابطه مواجه هستید، مراجعه به پزشک متخصص زنان می‌تواند به تشخیص دقیق علت و انتخاب درمان مناسب کمک کند. با دریافت مشاوره تخصصی و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توان به راحتی کیفیت زندگی جنسی و سلامت واژن را بهبود بخشید.