بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم، که به آن Ectopic Pregnancy نیز گفته می شود، زمانی رخ می دهد که که یک تخمک بارور شده در خارج از رحم و در جای دیگری در شکم رشد می کند. این می تواند باعث خونریزی در بارداری شدید شده و برای مادر خطرناک باشد. که در صورت مشاهده خونریزی سریعا باید به اورژانس مراجعه کرد.
در بیش از 90٪ موارد تخمک در لوله فالوپ قرار می گیرد و رشد می کند که به این حاملگی لوله نیز گفته می شود.
دکتر سیده فاطمه سیدی متخصص زنان و زایمان در تهرانپارس در خصوص بارداری خارج رحم، علائم و علت بروز این نوع از حاملگی در ادامه توضیح خواهند داد.

علائم و نشانه های حاملگی خارج رحمی

بیشتر اوقات، یک بارداری خارج رحمی در طی چند هفته اول بارداری اتفاق می افتد. حتی ممکن است ندانید که باردار هستید و ممکن است متوجه هیچ مشکلی نشوید.

علائم اولیه بارداری خارج رحمی شامل موارد زیر است:

• خونریزی های سبک و لکه بینی و درد لگن
• ناراحتی معده و استفراغ
• گرفتگی های شدید شکمی
• درد در یک طرف بدن
• سرگیجه یا ضعف
• درد در شانه ، گردن یا سمت راست روده

حاملگی خارج رحمی می تواند باعث خونریزی یا پارگی لوله فالوپ شود. علائم اضطراری این عارضه شامل درد عمده ، همراه با خونریزی شدید یا بدون آن است. در صورت خونریزی شدید واژینال همراه با سرگیجه ، غش و یا درد شانه یا درد شدید شکمی، مخصوصاً در یک طرف بدن، با متخصص زنان تماس بگیرید.

علل بارداری خارج رحمی و عوامل خطر

بسیاری از خانم های باردار که بارداری خارج از رحم را تجربه می کنند، اطلاعی در خصوص این عارضه ندارند. آسیب دیدن لوله فالوپ یک ریز فاکتور است، که می تواند احتمال بروز بارداری خارج از رحم را تا 21 برابر افزایش دهد. که در صورت آسیب مانع از ورود تخمک بارور شده به رحم می شود.

انواع حاملگی خارج از رحم

چگونه می‌توانیم بفهمیم که بارداری خارج از رحم است و در کدام قسمت بدن قرار دارد؟ بارداری خارج از رحمی ممکن است با نشانه‌ها و علائم مختلفی خود را آشکار کند. باید توجه داشت که انواع بارداری خارج از رحمی به معنی انواع مختلف بارداری نیستند، بلکه به محل‌هایی از بدن که بارداری خارج رحمی رخ می‌دهد، اشاره دارد. بله، جالب است بدانید که اگر بارداری در داخل رحم اتفاق نیفتد، می‌تواند در مکان‌های مختلفی رخ دهد. برخی از محل‌هایی که بارداری اکتوپیک ممکن است ایجاد شود، شامل موارد زیر است:

• حاملگی خارج رحمی می‌تواند در لوله‌های فالوپ رخ دهد.
• بارداری خارج رحمی ممکن است در تخمدان‌ها ایجاد شود.
• یکی دیگر از مکان‌هایی که احتمال دارد بارداری خارج رحمی در آن اتفاق بیفتد، شکم است.
• بخش پایینی رحم نیز می‌تواند محل لانه‌گزینی جنین باشد که به آن دهانه‌ی رحم یا سرویکس گفته می‌شود.

چه افرادی مستعد بارداری خارج از رحم هستند؟

• مبتلا به بیماری التهابی لگنی (PID)
• سیگار کشیدن
• سن بارداری بیش از 35 سال باشد
• ابتلا به برخی از عفونت های مقاربتی
• جراحی لگن انجام داده باشید
• سابقه بارداری خارج از رحم
• بستن لوله های فالوپ و یا واژگونی لول ها
• استفاده از داروهای باروری
• درمان ناباروری با IVF
• داشتن دستگاه IUD به منظور کنترل بارداری

با وجود این علل ممکن است بارداری خارج از رحم را نیز تجربه نکنید. برخی از دلایل بارداری خارج از رحم و نحوه عملکرد آن را توضیح داده ایم.

بیشتر بخوانید: مهمترین مراقبت های دوران بارداری

تکرار حاملگی خارج از رحم

بعد از یک حاملگی خارج رحمی، حدود 10٪ احتمال دوباره وجود دارد. بنابراین ، یک مسئله مهم که باید به آن فکر کنید دلیل بارداری خارج رحمی قبلی شماست. سابقه پزشکی شما نقش مهمی در هر نوع حاملگی در آینده دارد.

• سابقه ناباروری بیشترین تأثیر را در احتمال ابتلا به بارداری شما خواهد داشت و متأسفانه ممکن است احتمال بارداری خارج رحمی دیگری را نیز افزایش دهد.
• اگر شما یک لوله فالوپی نا متعارف دارید و یا به دلیل جراحی یا عفونت مقاربتی دارای زخم هستید ، احتمالاً باردار ماندن سخت تر خواهد بود.
• سیگار کشیدن شانس بارداری خارج رحمی را حتی بیشتر می کند.
• سن شما هم مهم است بیشتر حاملگی خارج رحمی در اواخر دهه 30 و اوایل دهه 40 رخ می دهد.

نحوه تشخیص حاملگی خارج رحمی

متخصص زنان و زایمان برای تشخیص حاملگی خارج رحم آزمایشاتی را انجام می دهد. که شامل تست بارداری و معاینه لگن نیز می شود. در این میان برای تشخیص هر چه بهتر ممکن است سونوگرافی تجویز شود تا دید بهتری به لوله های رحمی و فالوپ ها داشته باشد.

روش های درمان حاملگی خارج رحمی

از آن جا که تخمک به طور کامل لقاح پیدا نکرده است و در خارج از رحم زنده مانده، متخصص زنان به منظور حفظ سلامتی مادر آن را خارج می کند.
به منظور درمان و برطرف کردن این عارضه از دو روش عمده استفاده می شود که عبارتند از :

1- دارو

2- جراحی

دارو درمانی

مصرف دارو در صورت عدم پارگی لوله های فالوپ انجام می شود. دارو درمانی با توجه به شرایط مادر و مدت زمان بارداری انتخاب می شود.

جراحی

در شرایط دیگر نیاز به جراحی است. شایع ترین روش جراحی به منظور درمان بارداری خارج از رحم، لاپاراسکوپی رحم است.
در این روش متخصص زنان و زایمان برش های کوچکی بر روی شکم و در ناحیه مورد نظر می زند و لوله های نازک . انعطاف پذیری به نام لاپاراسکوپ را وارد شکم می کند.

در صورتی که لوله های فالوپ آسیب دیده باشند، ممکن است نیاز به برداشتن آن ها باشد. همچنین به دلیل این نوع از بارداری فرد به خونریزی های شدید تری دچار شده باشد، نیاز به جراحی لاپاراتومی است تا جلوی خونریزی گرفته شود.

بعد از بارداری خارج رحمی چه انتظاری می توان داشت؟

بعد از این جراحی ممکن است به راحتی بارداری نشوید. به همین دلیل توصیه می شود تا با متخصص زنان و نازایی مشورت نمایید. مخصوصا اگر لوله فالوپ در جراحی برداشته شده است.
همچنین قبل از اقدام به بارداری با متخصص زنان و زایمان صحبت نمایید. برخی از متخصصین پیشنهاد می دهند که 3 ماه بعد از جراحی اقدام به بارداری مجدد نمایید. زیرا بدن نیاز به ترمیم دارد.

حاملگی خارج از رحم ، که به آن Ectopic Pregnancy نیز گفته می شود ، زمانی رخ می دهد که که یک تخمک بارور شده در خارج از رحم و در جای دیگری در شکم رشد می کند. این می تواند باعث خونریزی شدید شده و برای مادر خطرناک باشد. که در صورت مشاهده خونریزی سریعا باید به اورژانس مراجعه کرد.

اقدامات بعد از حاملگی خارج از رحم

اگر حاملگی خارج رحمی داشته اید ، احتمالاً سوالات زیادی از متخصص زنان خود دارید. احتمالاً یکی از آنها این خواهد بود که آیا می توانید دوباره باردار شوید و اگر می توانید ، احتمال اینکه این مشکل دوباره رخ دهد ، چقدر است؟
دکتر سیده فاطمه سیدی در پاسخ این بیماران این گونه بیان می کنند که، بله می توانید بعد از درمان حاملگی خارج از رحم، بارداری سالمی را تجربه کنید.
شانس بارداری خارج از رحم در خانم هایی که سابقه این نوع بارداری داشته اند، به نسبت سایرین کمی بیشتر است.

عوارض حاملگی خارج از رحم

اصلی‌ترین عارضه‌ای که بارداری خارج از رحم برای فرد ایجاد می‌کند، پارگی مکانی است که جنین در آن لانه گزیده است. یکی از مهم‌ترین این مکان‌ها، لوله‌ی فالوپ است. وقتی جنین در این لوله رشد می‌کند و بزرگ می‌شود، احتمال پارگی لوله زیاد است. پارگی لوله می‌تواند منجر به خونریزی شدید و حتی مرگ شود، بنابراین این عارضه بسیار خطرناک است.

یکی دیگر از عوارض بارداری خارج رحمی، عفونت است. همچنین، افرادی که به بارداری اکتوپیک دچار می‌شوند، ممکن است با خطر نازایی مواجه شوند. بنابراین، باید مراقب عوارض این وضعیت باشید.

پیشگیری و کاهش خطر بارداری خارج از رحم

بیشتر زنانی که حاملگی خارج رحمی را تجربه کرده‌اند، می‌توانند دوباره باردار شوند، اما به دلیل افزایش خطر بارداری خارج رحمی در این افراد، نیاز به پیگیری دقیق دارند. به همین دلیل، غربالگری زودهنگام برای تشخیص حاملگی خارج رحمی اهمیت زیادی دارد. انجام غربالگری در اوایل بارداری می‌تواند میزان مرگ‌ومیر ناشی از حاملگی خارج رحمی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد. زنانی که در معرض خطر بالای بارداری خارج رحمی هستند، باید در اوایل بارداری با آزمایش خون و سونوگرافی به دقت تحت نظارت قرار گیرند.

بسیاری از موارد بارداری خارج رحمی به دلیل آسیب به لوله‌های رحمی رخ می‌دهند. برای کاهش خطر آسیب به لوله‌های فالوپ، موارد زیر را رعایت کنید:

• به سرعت هرگونه عفونت لگنی را درمان کنید.
• هرگونه عفونت قابل انتقال از راه جنسی (STI) را به موقع درمان کنید.
• در صورت وجود خطر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی، هنگام رابطه‌ی جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• سیگار کشیدن را ترک کنید.

سوالات متداول

نتیجه گیری

به منظور داشتن بارداری سالم بهتر است از قبل از اقدام به بارداری تا زایمان زیر نظر بهترین متخصص زنان باشید تا تجربه خوبی از بارداری داشته باشید.